Toplumdaki sosyal nedenlerin kişilerin psikolojilerini ve davranışlarını nasıl etkilediği hakkında bilgi veren Uzman Psikolog Özlem Soysal, aile içinde şiddete maruz kalanlar şiddete eğilimli olduğunu söylüyor.
Berat ASLAN
Kadına şiddet, çocuğa şiddet, erkeğe şiddet, hayvana şiddet, kısacası her an, her yerde şiddet görüntülerine tanık oluyor ya da şiddet haberlerini duyuyoruz. Peki, toplumdaki saldırganlık ve şiddet artışının nedenleri neler? Şiddet temelinde güç veya baskı uygulamak suretiyle diğer bir insana bedensel veya ruhsal boyutta zarar vermeye neden olan davranışların tümü olarak belirlenmektedir. Şiddet fiziksel veya ruhsal olarak başkalarına veya topluma zarar veren durumlar olmaktadır.
AİLE İÇİNDE ŞİDDETE MARUZ KALANLAR ŞİDDETE EĞİLİMLİ OLUYOR”
Şiddete maruz kalanların ve şiddete tanık olanların başkalarına şiddet uyguladığının bilimsel bir gerçek, “Özellikle çocukluk çağında sözel şiddete, aşağılanmaya ve fiziksel şiddete maruz kalanlar erişkinlikte şiddete daha eğilimli olurlar. Bu da toplumda şiddet döngüsünün devam etmesine yol açar” değerlendirmesinde bulunarak, şiddetin artmasında rol oynayan etkenlere dikkat çekiyor:
MEDYADAKİ ŞİDDET GÖRÜNTÜLERİ VE ŞİDDET İÇERİKLİ DİZİLER ÖRNEK ALINIYOR
“Medyada şiddet haberlerinin magazin tarzında yayınlanması, romantik bir biçimde verilmesi veya ‘aşk cinayeti’, ‘kıskanç koca cinayeti’, ‘namus cinayeti’ şeklinde gerekçelendirilmesi şiddetin normalize edilmesine neden olarak yaygınlaşmasına katkıda bulunur. İnsanlar belirli rolleri ve davranışları örnek alıp benimserler. Buna saldırgan davranışlar da dahildir. Özellikle erkek kimliği toplumumuzda saldırgan bir tipleme ile özdeşleştirilmeye çalışılmaktadır. Bunu medyadaki haberlerin yanı sıra en çok film ve dizi karakterlerinde görmekteyiz. Dizilerin çoğunda bir veya birkaç saldırgan, sinirli, öfkesi kontrolden çıkmaya yatkın erkek karakter bulunur. Toplumdaki insanlar, özellikle genç erkekler bu saldırgan tavır ve sözleri örnek alıp benimserler. Bu da şiddetin yaygınlaşmasına neden olmaktadır.
“LİDERLERİN KULLANDIĞI ÖFKE VE ŞİDDET DİLİ ÖRNEK ALINIYOR”
Toplumdaki liderler, otoriteler, kanaat önderleri, yani sözü geçen kişiler örnek alınıp taklit edilirler. İnsanlar davranışlarını yönlendirmekte referans oluştururlar O yüzden insanların örnek aldıkları, özdeşim kurdukları lider konumundaki kişilerin nasıl bir dil kullandıkları ve şiddete karşı nasıl bir tutum içinde oldukları çok önemlidir. Eğer toplumdaki liderler dışlayıcı, ötekileştirici, aşağılayıcı, şiddeti meşru gören bir öfke dili kullanıyorsa o toplumda şiddet artar.
BİREYSEL SİLAHLANMA ARTIŞI ŞİDDETİN EN ÖNEMLİ NEDENLERİNDEN BİRİ”
İnsanların çoğu şiddete meyilli olan kişilerin silah taşıdığını ve silahla şiddet uyguladığını zannederler. Oysaki araştırmalar tam tersini söylemektedir. Yani ‘Çehov’un silahı’ olarak bilinen ‘sahnede duvarda tüfek varsa veya oyuncunun belinde silah varsa patlamalıdır’ kuralı toplumsal alanda da geçerlidir. Silahlanma ne kadar fazlaysa, bu silahlar o kadar çok kullanılır. Yani bireyler saldırgan oldukları için silah almazlar, bilakis silahlandıkları ölçüde saldırganlaşırlar.
Şiddet, bir imdat çığlığıdır; yönünü bulamamış bir ruhun çıkış yolu olarak seçtiği. Şiddet, “ben varım” demenin bir yoludur, bunun için bir başka yol bulamamışların başvurduğu. Şiddet bir yas tutma biçimidir, kendini kaybetmiş bir ruhun kendi kaybına duyduğu. Şiddet bir öç alma biçimidir, kişinin kendi sahip olamadıklarına sahip olanlardan aldığı. Şiddet güçsüzlerin gücüdür, sonuçları kendini de başkalarını da inciten. Şiddet göz ardı edilenlerin isyanıdır.
Şiddet ve Destek
Şiddette maruz kalmak da şiddeti uygulamak da normal bir durum değildir. Bu sebeple yaşanan şiddet durumlarında kişilerin psikolojik destek alması gereklidir. Psikiyatrik tedavi ile beraber alınan psikolojik destek, şiddet mağdurlarının ve şiddet uygulayıcılarının tedavi edilmesi açısından önemlidir. Aile içi şiddetin tedavisi konusunda ilişki terapilerinden de yararlanmak gerekebilir. Şiddet gösteren kişinin de terapiye ikna edilmesi gerekir. Yaşanan saldırgan davranışlar, öfke kontrolünün olmaması, fiziksel ve cinsel şiddet gibi durumlarda en kısa süre içinde destek alınması gerekiyor.
